Polikistik Over Sendromu

Polikistik Over Sendromu, (PKOS) sinir sistemi, hipofiz bezi, yumurtalıklar, böbrek üstü bezi ve diğer dokular arasındaki etkileşimlerin bozulmasına bağlıdır ve buna bağlı olarak gelişen endokrin (hormonal) bir hastalıktır. Üreme çağındaki kadınlarda çokça görülür, adet düzensizliğine sebep olur, hamilelik ihtimalini azaltır. Kronik seyreden bir hastalıktır ve erken aşamada tedavi edilmezse kadınların kalbini, kan damarlarını ve dış görünüşünü olumsuz etkiler.

Polikistik Over doğurganlık çağında en çok görülen hormonal bozukluk olarak bilinir. ABD’de ve Türkiye’de yapılan çalışmalarda elde edilen neticelere göre her 100 kadından 10-15’ini etkilemektedir.

Polikistik Over Sendromu genellikle ergenlik yaşlarında başlar; çünkü ergenlik yaşlarında aktifleşen hormonal sistemin hatalı çalışması sebebiyle gelişir. Obezitenin artışı ile birlikte bu hastalığın görülme ihtimali de artmaktadır. Çünkü insülin hormonunun fazla salgılanması yumurtalıkları ve hormonal sistemi kötü yönde etkileyerek sendromun gelişmesine ortam sağlar.

Polikistik Over Sendromu Nasıl Oluşur?

Kadın vücudunda bulunan iki yumurtalık, bir adet döneminde döllenmeye müsait bir olgun yumurta geliştirir. Bu yumurta gelişimini ve olgunlaşmasını “Follikül” adı verilen içi sıvı dolu bir kesecikte tamamlar. Polikistik Over Sendromu ’nda ise birçok yumurta aynı anda olgunlaşmaya çalışır ancak bunu başaramazlar. Sonuçta bir çok yumurta vardır fakat bunların hiç biri gelişip döllenme yeteneği kazanamazlar. Ultrason muayenesinde ise yumurtalıklar, içerisinde gelişmemiş yumurta bulunan bir çok kesecik yani çokça kist şeklinde görülür.

Sendrom Belirtileri

Hastalık genel olarak adet düzensizliği, sivilce, yağlı cilt, tüylenmede artış, kısırlık (infertilite), ve kilo artışı gibi çeşitli belirtiler verir. Polikistik over ilk kez ergenlik döneminde adet kanamalarının başlamasıyla meydana çıkar. Bu zamanlarda adet düzensizlikleri en önemli uyarıcıdır ve neredeyse kişilerin %75'inde görülür. En çok rastlanılan düzensizlik seyrek adet görme şeklindedir. Birçok zaman amenore denen hiç adet görmeme durumu olabilir. Gecikmeyi takiben görülen kanama çoğu zaman fazla miktarda ve uzun süreli olur. Bu düzensizlik yumurtlamada bir bozukluğun işaretçisidir.

Polikistik Over Sendromu Tedavisi

Polikistik Over Sendromu kronik bir rahatsızlıktır. Bu sebeple bu hastalığı öğrenmek ve buna uygun bir yaşam stilini benimsemek gerekir. Polikistik Over sorunu yaşayan her kadın aynı belirtileri göstermez. Ancak polikistik over sorunu olan kadınların öncelikli olarak beslenme tarzı ayarlanmalı ve spor için teşvik edilmelidirler. Her sendromlu hasta aynı olmasa da her hastanın tedavi sürecinin başında sağlıklı bir kiloda olmak, spor yapmak, insülin seviyesini düşürmek, sigara içmemek, alkol kullanmamak gelmektedir. En önemli faktörler sağlıklı beslenme, spor ve kilo kontrolüdür. İnsülin direnci olan hastalarda kilo kaybı polikistik over sendromunun belirtilerini hafifletir. Örneğin sivilce, kıllanma ve yüksek androjen değerleri olan hastalarda diyet ve egzersiz ile kan şekeri ve insülin seviyesinin kontrol altına alınması bu semptomlarda iyileşmeyi hızlandırır. Spor ve sağlıklı beslenme ileride polikistik over sendromu sebebiyle şeker hastası olma riskini azaltacağı için ayrıca önem taşımaktadır.

Adet Düzensizliği Tedavisi; Gebelik düşünen hastalarda yumurtlamayı yeniden sağlayan tedavi uygulandığında adet de düzene girmiş olur. 35 yaşından küçük ve çocuk istemeyen hastalarda en çok tercih edilen ilaç doğum kontrol hapıdır. İkinci olarak ise adetten 15 gün sonra kullanılan progesteron ilaçları gelir.

Kısırlık Tedavisi; Polikistik Over probleminde yumurtlayamama, kısırlık sorununu da ortaya çıkarır. Hastalarda yumurtlamayı sağlayan ilk basamak ilaçlar ağız yoluyla alınan ilaçlardır. Kullanılmaya başlandığı ay yumurta gelişimini ve yumurtlamayı sağlar. Ancak her ay kullanılması gereklidir. Ağızdan alınan ilaçlarla tedaviye cevap alınmadığında iki farklı yol denenir. Bunlardan biri iğne ile yumurtlamayı sağlayan hormon tedavisi; diğeri ise laparoskopik denen cerrahi yöntemle yumurtlamayı sağlamak üzere yapılan cerrahi girişim laparoskopik diatermidir (LOD) dir.

Erkeksi Tüylenme Tedavisi; Polikistik Over sorunu yaşayan hastalarda testesteron hormonuna bağlı olarak sert ve erkeksi yapıda kıllanmalar, erkek tipi kellik ve sivilce akne gibi durumlar meydana gelebilmektedir. Tüylenmeyi engellemek için doğum kontrol hapları kullanılabilir. Bu ilaçlar kandaki androjen hormonunu düşürerek yeni tüy oluşumunu da engeller. Doğum kontrol hapıyla başarılı bir tedavi elde etmek için 6 ay boyunca düzenli kullanmak önemlidir. Bunun nedeni kıl büyümesinin yavaş olmasından kaynaklanmaktadır. İlaçla tedavi ilaç öncesi oluşan tüyleri yok etmez, çıkan tüylerin tedavisi epilasyondur.

Polikistik Over Sendromu Nasıl Teşhis Edilir?

Saçınızın büyüme hızındaki değişiklikler veya akne gelişimi, doktorunuzun testosteron gibi yüksek seviyede androjenlere sahip olduğunuzu belirlemesi için mümkün olabilir. Aksi halde, kan testleri yüksek androjen seviyelerini tespit edebilir. Beynin hipofiz bezinde üretilen bir hormon olan prolaktin seviyesini kontrol etmek için bir kan testi de kullanılabilir. Çok yüksek prolaktin seviyelerine hipofiz bezi tümörü sebep olabilir ve bu sorun polikistik over sendromuna benzeyen semptomlara yol açabilir.

Belirtileriniz diğer nedenleri hariç tutulduğu sürece, bir kan testi yüksek testosteron seviyesi gösteriyorsa ve adet döneminiz seyrek yaşanıyorsa doktorunuz polikistik over sendromunu teşhis edecektir. Şu anda doğum kontrol hapları kullanıyorsanız testosteron net bir şekilde test edilemez. Doktorunuz, teşhisinizden emin olmak için, yüksek testosteron ile ilişkili olabilecek veya benzer belirtilere neden olabilecek diğer hormon seviyelerini test edecektir.

Doktorunuz, özellikle pelvik muayeneniz sırasında yumurtalıklarınız büyümüşse, ultrason kullanarak yumurtalıklarınıza bakmayı tercih edebilir. Bir ultrason testinin yumurtalıkta birden fazla kist göstermesi mümkündür. Bazı kadınlar, bu durumun tüm belirli hormon anormalliklerine sahiptir, ancak yumurtalıklarında kist gelişmemiştir. Bu kadınların teşhisi ve tedavisi de aynı şekildedir.

Bu durumla birlikte diyabet ve kalp hastalığı riski nedeniyle, kan şekerinizin ve kolesterolünüzün düzenli olarak test edilmesi çok önemlidir.  Polikistik over sendromu olan kişilerin düzenli aralıklarla kan şekeri testi yaptırması gerekmektedir.